عقب ماندگی مازندران در اجرای طرح تصفیه بهداشتی فاضلاب از یک سو و ورود آلاینده ها به منابع آبی و رودخانه سبب شده تا فاجعه زیستی در استان رقم خورد.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- رضا شریعتی: ورود شیرآبه‌های دپوی زباله، فاضلاب و پساب خانگی و صنعتی و آلودگی‌های مرتبط با صنایع آلاینده و پساب دامداری و مرغداری‌هایی که بخشی از آنها در همجواری مناطق جنگلی و رودخانه‌ها قرار دارند موجب شده تا منابع آبی سه استان شمالی کشور به ویژه مازندران با آلودگی دست و پنجه نرم کند.
در مازندران آب‌های ۹ رودخانه بزرگ شامل تجن و نکا، تالار، چالوس، هراز، بابل، چالک رود، چشمه کیله، سرداب رود و… به دریای خزر می‌ریزد و آلودگی منابع آبی ادامه حیات گونه‌هایی از آبزیان در این محدوده را به مخاطره انداخته است. همچنین در مناطقی هم این آلودگی سبب شده تا محصولات کشاورزی که از این منابع آبی تغذیه می‌کنند کیفیت خود را از دست بدهند یا عامل بیماری افراد شوند و پیامدهای جبران ناپذیری در حوزه محیط زیست به بار آید.
جمع‌آوری و جداسازی فاضلاب از رودخانه‌ها، برخورد با کارخانه‌ها و صنایع آلاینده در حوزه رودخانه‌ها و دریا، آموزش به دامداران محلی و اقداماتی از این دست ضرورتی انکار ناپذیر برای مقابله با این بحران است. هرچند موارد ذکر شده تنها علل آلودگی منابع آبی نیستند و آن طور که مسئولان گفته‌اند برخی از کارگاه‌های تولید شن و ماسه با وجود دارا بودن سیستم تصفیه در ساعات شب از آن استفاده نمی‌کنند که موجب آلودگی صنعتی آب رودخانه‌ها و به تبع آن دریا می‌شود.
فاضلاب‌های مازندران سر از رودخانه‌های اصلی در می‌آورند
عزیز عابسی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و عضو سابق هیئت علمی پژوهشی مؤسسه فناوری جرجیا آمریکا (جرجیاتک) در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه حوضه آبریز دریای خزر دارای بیش از ۶ هزار آبریز اصلی و ۱۳۰ رودخانه منتهی به آن شامل رودهای سمور و گرگان رود، اورال، ولگا، کورا، سفیدرود، سولاک است، گفت: متأسفانه فاضلاب‌های استان سر از رودخانه‌های اصلی در می‌آورند و از آنجا به دریا می‌رسند و باعث مرگ و میر آبزیان و بیماری این موجودات می‌شوند.
وی با بیان اینکه در بابلرود و سیاهرود ماشین‌های تخلیه فاضلاب لجن‌ها را در بستر رودخانه می‌ریزند، اظهار کرد: بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران بوده که بخش عمده این جمعیت در شهرهای استان مازندران که جمعیت متراکم و شناور دارند، زندگی می‌کنند. بخشی از این شهرها تصفیه خانه فعال ندارند و با واسطه یا بی واسطه آلاینده‌های آنها به دریای خزر می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به شهرک‌های صنعتی استان هم اشاره‌ای کرد و گفت: بخشی از شهرک‌های صنعتی از سیستم تصفیه خانه بی بهره هستند و بخشی هم که این سیستم را دارند به درستی از آن استفاده نمی‌کنند.
وی ورود آلودگی‌های میکروبی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خزر و منابع آبی استان عنوان کرد و افزود: در بستر رودخانه‌های استان برداشت شن انجام می‌شود که مشکلاتی نظیر فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی و گل آلود شدن منابع آبی را به همراه دارد.
لزوم دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکل
عابسی منشأ این آلودگی میکروبی را ورود آلودگی فلزات سنگین به خزر دانست و گفت: شناگاه‌های استان بار میکروبی بالایی دارند و بر اساس مطالعات علمی بیشتر بار میکروبی وارد شده به خزر از طریق رودها است.
وی راهکار حل بسیاری از مشکلات را استفاده از نخبگان دانست و گفت: متأسفانه در کشور استخدام و استفاده از بورسیه تحصیلی به طور درستی برنامه ریزی نشده است و افرادی که صلاحیت علمی و مدیریتی ندارند به جایگاهی می‌رسند که شایسته آن نیستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بر دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکلات کشور تاکید کرد و افزود: اگر این موضوع مدیریت نشود در سال‌های آینده آلودگی منابع آبی استان بیش از این از کنترل خارج شده و این آلودگی سبب بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.
در بحث فاضلاب عقب ماندگی زیاد داریم
بهزاد برارزاده، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ۱۲ درصد از کل جمعیت مازندران و ۱۷ درصد از حوزه شهری تحت پوشش طرح‌های جمع آوری و تصفیه فاضلاب هستند، گفت: در بحث فاضلاب عقب ماندگی زیاد داریم، رفع این عقب ماندگی پشتکار ملی می‌خواهد و همکاری مسئولان استانی را می‌طلبد.
وی با بیان اینکه باید مازندران یکپارچه و شهر ملی دیده شود، اظهار کرد: لازم است تا اعتبارات ملی برای مازندران جذب شود در این زمینه ۱۸ شهر مازندران ماده ۲۳ برای شبکه‌های جمع آوری فاضلاب دارد و شش شهر فاضلابی داریم.
در برخی شهرها ورودی فاضلاب بیشتر از ظرفیت تصفیه‌خانه است
برارزاده با اشاره به اجرای طرح فاضلاب شهری در ساری، بابل، نوشهر و چالوس گفت: در برخی شهرها ورودی فاضلاب بیشتر از ظرفیت تصفیه خانه است. ما باید در شهرستان‌های بابل، نوشهر و ساری ظرفیت ایجاد کنیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مازندران با بیان اینکه وجود شبکه‌های جمع آوری و تصفیه فاضلاب یکی از اصلی‌ترین عوامل توسعه پایداری شهری است، اظهار کرد: در برخی شهرها نظیر فریدونکنار، گلوگاه، بهشهر و نکا با حمایت نمایندگان و استاندار مازندران پیگیر هستیم تا بر اساس برنامه پنج ساله که نوشته شد، از محل اخذ ماده ۲۳ مجوز و اعتبار برای شهرهای جدید گرفته شود.
وی با بیان اینکه برخی استان‌ها در تمام شهرها از محل اخذ مجوز ماده ۲۳ بودجه و اعتبار دارند، اظهار کرد: در سفر رئیس جمهور به مازندران ۴۷ میلیارد تومان اعتبار برای فاضلاب این شهرها در نظر گرفته شد، از طرفی از محل اعتبار ملی و استانی هم اعتباراتی برای فاضلاب مازندران در نظر گرفته شد و در سفر رئیس جمهور ۶۲۰ میلیارد اعتبار اختصاص یافت که ۴۲۰ میلیارد آن برای فاضلاب است. همچنین به دنبال آن هستیم تا از محل شهرهای ساحلی هم ۴۵۰ میلیارد پول و اعتبار برای فاضلاب شهری بگیریم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مازندران با بیان اینکه انتظار داریم اصحاب رسانه کمک حال ما در جذب اعتبارات و خدمات‌رسانی بهتر به شهروندان باشند، اظهار کرد: ما در سطح ملی عقب ماندگی داریم و امیدواریم صدای ما به مسئولان کشوری رسانده شود.
برارزاده اظهار کرد: در حالی که جهان به سمت استفاده از منابع آبی پایدار و آب‌های سطحی پیش می‌رود در ایران ۵۳ درصد و در مازندران فقط ۱۲ درصد از آب‌های سطحی استفاده می‌شود.
محیط زیست در حوزه فاضلاب‌ها نقش نظارتی دارد
عطاء الله کاویان، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه محیط زیست در حوزه فاضلاب، بازیافت فاضلاب‌های شهری و مدیریت آن نقش نظارتی و پیگیری را دارد، گفت: مجموعه شرکت آب و فاضلاب نقش اجرایی را در این حوزه بر عهده دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه در استان مازندران مجموعه فاضلاب تولیدی شهری و روستایی عدد ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال است، گفت: از این مقدار عددی حدود ۲۵ میلیون مترمکعب تقریباً ۱۰ تا ۱۲ درصد تصفیه می‌شود که نشان می‌دهد در حوزه تصفیه فاضلاب مازندران توفیق چندانی نداشت و میانگین پایینی در حوزه تصفیه فاضلاب در کشور دارد.
کاویان با بیان اینکه در حوزه شهرسازی‌ها مسیرهای فاضلاب و کانال کشی به گونه‌ای است که بخشی از فاضلاب حوزه شهری وارد رودخانه‌ها می‌شود، اظهار کرد: اگر رودخانه وضعیت خوبی داشته باشد منابع آبی خودپالایی رو انجام می‌دهد اما اگر در رودخانه دارای کیفیت آب بالایی نباشد فرایند خود پالایی به خوبی انجام نمی‌شود و رودخانه آسیب می‌ببیند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران افزود: محیط زیست مازندران در قالب آئین نامه جلوگیری از آلودگی آب تمام مکاتبات را با استانداری، شهرداری‌ها، آب و فاضلاب و دادستانی‌ها انجام می‌دهد و در این بخش از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند.
برداشت‌های روزافزون آب رودخانه، تخلیه پساب‌های شهری، صنعتی و به خصوص کشاورزی در آن و حفر چاه‌های غیر مجاز، وضعیت منابع آبی مازندران را تهدید می‌کند که در این راستا با استفاده از اجرای طرح فاضلاب شهری و تصفیه آن می‌توان تا حدودی این مشکل را کاهش داد و آب را از چنگال فاضلاب نجات داد.
